Najczęstsze problemy laktacyjne. Wywiad z Certyfikowanym Doradcą Laktacyjnym + Wasze pytania

Z racji trwającego Światowego Tygodnia Karmienia Piersią, przygotowałam dla Was wywiad z położną Aleksandrą Kopras (Zaufaj Położnej) na temat podstawowych problemów laktacyjnych. Panią Aleksandrę możecie kojarzyć z posta o diecie mamy karmiącej <klik>. Na końcu wywiadu umieściłam również kilka pytań od Was.

Czy będąc w ciąży można przygotować się w jakiś sposób do karmienia piersią?

Okres ciąży nie zwalnia kobiet z regularnego samobadania piersi. Ich struktura zmienia się w tym okresie, ale poprzez samobadanie kobieta lepiej poznaje własne ciało i potrafi rozpoznać niepokojące objawy w okresie laktacji. Obecnie zaleca się również wszystkim paniom wykonanie badania USG piersi w I trymestrze ciąży. Kluczowym elementem jest spotkanie z Certyfikowanym Doradcą Laktacyjnym, który na podstawie badania piersi może określić problemy, z którymi potencjalnie może zmierzyć się dana kobieta w okresie karmienia piersią. Taka rozmowa może również rozwiać wiele wątpliwości przyszłej mamy. Ostatnio bardzo popularne i polecane stało się szczotkowanie piersi, które pozytywnie wpływa na wygląd skóry. Można je wykonywać specjalnie przeznaczoną do tego szczotką omijając okolice brodawki, aby nie ryzykować wywołania czynności skurczowej macicy.

Czy jest jakiś sprawdzony sposób na to jak przystawić pierwszy raz noworodka do piersi?

Istnieją podstawowe elementy, na które trzeba zwrócić uwagę podczas przystawiania maluszka do piersi nie tylko za pierwszym razem, ale również każdym kolejnym. Jednym z nich jest chociażby wygodna pozycja mamy, która nie obciąża nadmiernie kręgosłupa oraz barków. Wygodna pozycja kobiety poniekąd warunkuje odpowiednią pozycję dziecka, które powinno być przytulone do mamy całym ciałem. Podczas pierwszego kontaktu po porodzie położna pomaga mamie przystawić maluszka do piersi, co dotyczy również cięcia cesarskiego. W momencie, gdy mama czuje się gotowa, aby wykonać ta czynność samodzielnie proponuję zastosować na początek pozycję krzyżową, gdzie mama podtrzymuje jedną ręką główkę maluszka, a drugą trzyma pierś.

Co jeśli noworodek nie chce ssać, a nie ma nam kto pomóc w szpitalu?

Pierwsze doby po porodzie są bardzo trudne. Świeżo upieczona mama musi zmierzyć się z wieloma rzeczami, które w tym okresie się nawarstwiają, a jedną z nich jest sztuka karmienia piersią. W przypadku, gdy malec nie chce wybudzić się na karmienie warto zastanowić się, czy dziecko jest prawidłowo ubrane. Zbyt dużo warstw powoduje, że dziecko robi się ospałe, dlatego nie przystawiamy maluszka do piersi w rożku czy kocyku. Można go nawet rozebrać i przystawić do piersi w samym pampersie. To powinno zmniejszyć również ryzyko zasypiania w trakcie karmienia. Dziecko przyjmuje temperaturę od ciała mamy, dodatkowo można go okryć pieluszką, aby utrzymać prawidłową temperaturę. Jeśli malec został już przystawiony, ale nie chce ssać może być np. ułożony z zbyt dużym przygięciu. W tym momencie mama może mieć wrażenie, że dziecko ma nosek wtopiony w pierś; łatwo skorygować pozycję dziecka poprzez zsunięcie go w stronę przeciwnej pachy mamy.

Jeśli nie radzimy sobie z karmieniem piersią i mamy wrażenie, że dziecko jest głodne to czy warto dokarmiać mieszanką?

Dokarmianie mieszanką nigdy nie jest kwestią porażki mamy w kwestii karmienia piersią. Czasem jest to konieczne, natomiast warto to skonsultować z pediatrą w szpitalu lub z Certyfikowanym Doradcą Laktacyjnym w domu bądź poradni laktacyjnej, który podpowie, jaki system dokarmiania wprowadzić, aby łatwiej było powrócić do wyłącznego karmienia piersią. Podstawową rzeczą jest również rozpoznanie przyczyny, która doprowadziła do konieczności dokarmiania.

Jak radzić sobie z poranionymi sutkami?

Podczas leczenia poranionych brodawek nie można zapomnieć o regularnym przystawianiu maluszka do piersi, aby nie doprowadzić do powstania zastojów pokarmu. Karmienie można rozpoczynać od mniej bolesnej piersi, alternatywą jest uruchomienie wypływu pokarmu laktatorem przed przystawieniem dziecka. Należy również zwrócić uwagę na to, aby ostrożnie odstawiać maluszka od piersi wkładając palec w kącik ust, aby nie ryzykować dodatkowego ucisku dziąseł na brodawkę. Zaleca się również smarowanie sutków własnym pokarmem, wietrzenie oraz nawilżanie za pomocą maści z lanoliną. Oczywiście w przypadku, gdy ból jest nasilony można włączyć leki przeciwbólowe, czasem nawet przeciwzapalne. Ostatecznym sposobem jest stosowanie nakładek silikonowych, aby uniemożliwić kontakt śliny dziecka ze skórą piersi i tym samym przyspieszyć proces gojenia.

Czy można brać leki przeciwbólowe przy pierwszych karmieniach, jeśli ból obkurczania się macicy jest nie do wytrzymania? Jeśli tak to jakie?

Po porodzie może pojawić się duży dyskomfort związany z obkurczaniem się macicy, dolegliwościami bólowymi okolicy krocza czy rany pooperacyjnej po cięciu cesarskim. Jeśli ból jest dokuczliwy jak najbardziej można przyjmować leki przeciwbólowe, które są bezpieczne podczas laktacji, tj. Paracetamol i Ibuprofen.

Jak radzić sobie z brakiem pokarmu? Czy da się to wyregulować?

Niedobór pokarmu może stwierdzić Certyfikowany Doradca Laktacyjny. Nie zawsze stan, w którym mama określa, że nie ma pokarmu jest prawdziwy – może to być problem np. z jego wypływem, a nie ilością. W przypadku, gdy pokarmu rzeczywiście jest zbyt mało zaleca się regularne przystawianie maluszka do piersi oraz dodatkową stymulację laktatorem. Poleca się również picie środka laktogennego, który ma wspomóc w zwiększeniu produkcji pokarmu. Certyfikowany Doradca Laktacyjny powinien również ustalić przyczynę, dlaczego mama boryka się z takim problemem, ponieważ na podstawie postawionej diagnozy leczenie niedoboru pokarmu może zawierać dodatkowe aspekty, jak np. wizytę u chirurga w celu podcięcia krótkiego wędzidełka podjęzykowego u malucha. Stabilizacja laktacji następuje do 2 tygodni od porodu, także im szybciej mama zgłosi się do specjalisty, tym większe szanse na udane karmienie piersią.

Czy płacz dziecka po odstawieniu od piersi zawsze oznacza, że się nie najadło?

Niekoniecznie. Płacz jest jedynym narzędziem dziecka do pokazania innym, że coś jest nie tak. Nie zawsze jest to niedobór jedzenia, czasem malec manifestuje w ten sposób chęć przytulenia się lub dolegliwości bólowe brzuszka.

Jak rozpoznać nawał? W jaki sposób można sobie z nim poradzić?

Nawał pokarmowy fizjologicznie powinien nastąpić ok. 30-40 godzin po porodzie i jest naturalną odpowiedzią na grę hormonalną organizmu kobiety po porodzie. Najczęściej panie rozpoznają go po twardszych, bardziej wypełnionych piersiach. Niekoniecznie musi być związany z bólem i dyskomfortem, natomiast od tego momentu pokarm może samoistnie wyciekać z brodawek. Najlepszym sposobem na ujarzmienie nawału jest regularne przystawianie maluszka do piersi, a przy bardziej nasilonych objawach dodatkowo można zastosować trwające 10 minut chłodne okłady na piersi, głaskanie piersi podczas karmienia w stronę buzi dziecka oraz leki przeciwbólowe. Korzystanie z laktatora podczas nawału jest jak najbardziej dopuszczalne, ale trzeba pamiętać, aby ściągać pokarm tylko do momentu poczucia ulgi w piersi, ponieważ odciągając większe ilości pokarmu można nadmiernie wystymulować pierś i doprowadzić do jej obrzęku.

Jak rozpoznać, że mamy stan zapalny piersi? Gdzie szukać pomocy?

Zapalenie piersi jest bardzo nieprzyjemnym stanem dokuczającym mamie. Rozpoznaje się po szeregu wspólnie występujących objawów, do których zaliczamy: ból, obrzęk i zaczerwienienie fragmentu piersi, temperatura ciała przekraczająca 38,5 stopni C, uczucie ogólnego rozbicia i złego samopoczucia. Zapalenie zwykle dotyczy jednego fragmentu piersi, a podczas karmienia nadal słychać przełykanie pokarmu, ponieważ następuje jego wyciek ze zdrowych części gruczołu. W przypadku, gdy mama podejrzewa u siebie zapalenie piersi powinna jak najszybciej skontaktować się z położną lub Certyfikowanym Doradcą Laktacyjnym, od których powinna uzyskać wskazówki dotyczące leczenia doraźnego. Gdy dodatkowo mama ma uszkodzoną brodawkę lub leczenie zachowawcze nie przyniosło efektu w ciągu 24 godzin kobieta powinna zgłosić się do lekarza w celu ustalenia leczenia antybiotykiem. Najczęściej stosowane antybiotyki w takich stanach nie są przeciwwskazaniem do karmienia piersią.

Co robić, gdy maluch ma skazę białkową? Jak ją rozpoznać?

Skaza białkowa jest problemem, który dotyczy niewielkiej grupy dzieci. Rozpoznaje się ją na podstawie szeregu występujących objawów, z których najczęściej występującym jest ból brzuszka. Do tego można dołączyć między innymi wymioty, refluks, nieprawidłowy przyrost masy ciała, krew w stolcu. Nie zawsze alergia występuje pełnoobjawowo, dlatego rodzic podejrzewający u swojego dziecka taki problem powinien skontaktować się z gastroenterologiem, który poprowadzi dalszą diagnostykę oraz leczenie takiego maluszka. Pamiętajmy, że rozpoznanie stawia specjalista na podstawie wywiadu, obserwacji i szeregu badań, ponieważ objawy mogą wskazywać na wiele rzeczy, niekoniecznie problem alergiczny. Wprowadzanie diet eliminacyjnych u mamy bez postawionego rozpoznania jest błędne i nieuzasadnione.

Pytania od czytelniczek

Jak przygotować do przyszłego karmienia bardzo, bardzo wrażliwe brodawki?

Przede wszystkim dobrze jest zapoznać się w szkole rodzenia lub w poradni laktacyjnej z prawidłową techniką karmienia. Obecnie unika się tzw. hartowania brodawek, ponieważ ich nadmierne drażnienie może zwiększyć ryzyko powstania dodatkowych uszkodzeń. Poleca się natomiast stosowanie lanoliny po 36. tygodniu ciąży w celu dodatkowego nawilżenia naskórka w tej okolicy.

Czy niespokojne zachowanie dziecka przy karmieniu może świadczyć o małej ilości pokarmu?

Niedobór pokarmu może powodować niepokój u maluszka, ale istnieje również szereg innych przypadków, na które dziecko reaguje w ten sposób, chociażby nadmierna ilość pokarmu przyjmowana przez dziecko, czy niewygodna pozycja.

Co można zrobić jeśli kobieta ma duże sutki i dziecko nie potrafi ich chwytać?

Dobrym pomysłem jest wizyta u Certyfikowanego Doradcy Laktacyjnego jeszcze przed porodem, który pokaże praktyczne elementy, które można wykorzystać w tym przypadku, np. prawidłowe uchwycenie piersi, aby ułatwić dziecku zadanie lub pozycję spod pachy, czy ułożenie piersi na wałeczku z pieluszki tetrowej.

Czy widoczne pod mocnym światłem grudki na piersiach są powodem do obaw? Czy to normalne przy karmieniu?

Zakładam, że te grudki to wypełnione pokarmem gruczoły mleczne, które przy mniejszej ilosci tkanki tłuszczowej mogą być widoczne. Nie jest to powód do niepokoju, natomiast trzeba dbać o to, by gruczoły nie były tak mocno wypełnione, aby zmniejszyć ryzyko zastoju pokarmu. Przy dalszych wątpliwościach poleciłabym wykonanie badania USG piersi.

Czy powinno się spać w staniku?

Kobieta w okresie laktacji powinna spać w elastycznym staniku, ponieważ przy nabrzmiewaniu piersi od napływu mleka niekontrolowane opadanie tkanki może doprowadzić do nadmiernego rozciągania skóry.